افراد به دلایل زیادی دچار اختلالات صدا می شوند. دکتر محمد حسین دادگرنیا ، بهترین متخصص گوش، حلق و بینی یزد در روند تشخیص و درمان اختلالات صوتی نقش مهمی دارد. حنجره از غضروف ، ماهیچه و غشاهای مخاطی تشکیل شده است ، جعبه صدا واقع در بالای نای و پایه زبان قرار گرفته است. تارهای صوتی شما دو نوار انعطاف پذیر از بافت ماهیچه ای هستند که در ورودی نای قرار دارند. صدا زمانی ایجاد می شود که تارهای صوتی شما به لرزه در بیایند. این لرزش ها بر اثر حرکت هوا از طریق حنجره ایجاد می شود. حرکت هوا موجب می گردد تارهای صوتی به هم نزدیک شوند. زمانی این اختلالات به وجود می آیند که تارهای صوتی به اندازه کافی برای تولید صدای واضح ارتعاش نداشته باشند. درمان بستگی به این دارد که چه چیزی باعث اختلال صدا شده است. اگر تارها ملتهب شوند، رشد کنند یا از کار بیافتند به عبارتی یعنی فلج شوند ؛ نمی توانند به درستی کار کنند و ممکن است فرد دچار عارضه اختلال صدا شده باشد.
برخی از اختلالات صدا عبارتند از :
- لارنژیت
- دیسفونی تنش عضلانی
- اختلالات صوتی عصبی مانند : دیسفونی اسپاسمودیک
- پولیپ ، کیست بر روی تارهای صوتی
- ضایعات پیش سرطانی
- ضعیف شدن تارهای صوتی
عوامل موثر در ایجاد اختلالات صدا کدامند ؟
عوامل بسیاری موجب بروز این نوع اختلالات در شخص خواهند شد این عوامل به صورت زیر شرح داده شده است:
- سالخوردگی : افراد با افزایش سن و روند پیری علائم اختلالات تارهای صوتی را دارند.
- مصرف الکل : نوشیدنی های حاوی الکل موجب تحریک پذیری حنجره و تارهای صوتی می گردد.
- آلرژی : حساسیت های مداوم یکی از علت های عمده زمینه ساز بروز اختلالات صدا هستند.
- استرس و موارد پرخاشگرانه ای که موجب تحریک و انقباض تارهای صوتی می شود ، به مرور تکرار این روند عصبی موجب اختلالات مذکور نیز می گردند.
تعریفی از اختلالات صدا :
اختلالات صوتی را به سه گروه تقسیم می کنند : عضوی ، عصبی ، عملکردی. به این معنی که هر اختلال صدا ممکن است یک یا چند علت داشته باشد.
در اختلال صدا با منشاء عضوی ، گرفتگی صدا ممکن است به دلیل مشکل جسمی باشد مثل چسبندگی بین تارآوا ها که از ارتعاش طبیعی آنها جلوگیری می کند. گرفتگی صدا در اختلال صدا با منشاء عصبی که ممکن است به دلیل نا مناسب بودن حرکت تارآوا ها باشد. به عنوان مثال یکی از تارآواها از کار می افتد. یا گرفتگی صوت در اختلال عملکردی ، که ممکن است. براثر استفاده زیاد ، ممتد ، نامناسب و بد از تارآواها، آنها کاملا به ارتعاش در نیایند. در ارزیابی و تشخیص این بیماری از سوی دکتر گوش و حلق و بینی یزد ، مثلا در گرفتگی صدا ، باید علت اختلال صوتی را تشخیص داد. با تشخیص علت اختلالات صدا می توان به طور خاص ، برای آن چاره ای اندیشید وگام هایی ضروری برای درمان مشکلات صدا برداشت.
اختلالات با منشاء عضوی :
این اختلال با منشاء عضوی ، نتیجه ناهنجاری های اندام های مجاری تنفسی است. شکاف کام نمونه ای از مشکلات اندام ها است. که در آن اتصال غیر طبیعی حفره دهان و بینی منجر به این می شود که صدا در زمان تولید ، بیش از اندازه تو دماغی باشد. نمونه ای از بیماری های مجاری تنفسی ، پاپیلومای ویروسی حنجره است. که در آن کودک و یا بزرگسالان به ورم هایی در حنجره مبتلا می شود. که ممکن است مجاری تنفسی را به مخاطره بیاندازد و مانع از ارتعاش تارآواها بشود.
اختلالات صدا با منشاء عصبی :
کنترل عضلانی و عصب دارشدن عضلات تنفسی ، صداسازی ، طنین و تولید آوا ممکن است ؛ از هنگام تولد ، یا بر اثر آسیب بیماری های دستگاه های عصبی محیطی یا مرکزی ، که در هر رده سنی ممکن است به وجود آید ، صدمه دیده باشند.
اختلالات صدا با منشاء عملکردی :
بیشترین درصد عمده ، این اختلالات منشاء عصبی یا عضوی دارند. روش استفاده نادرست از ساز و کار حنجره ، منجر به گرفتگی صدا از نوع کارکردی می شود. افراد مبتلا به عارضه گرفتگی صدا با دلیل عملکردی به شکل های گوناگون صدای نادرست از خود تولید می کنند. برخی از الگوهای دم و بازدم خود را در مواقع حرف زدن با کلمات همسان نمی سازند. این اشخاص تا پایان سخن ، به جای تکرار تنفس ، با همان نفس به صحبت کردن ادامه می دهند. چند واژه آخر را حذف می کنند و گاهی به حنجره فشار می آورند. در سطح تارآواها ، بسیاری از بیماران به علت صحبت کردن با صدای بیش از حد بلند و استراحت ندادن به صدا ، از صدای خود نادرست استفاده می کنند. این احتمال نیز وجود دارد که با فریاد زدن ، سرفه های مکرر، استعمال دخانیات و گلو صاف کردن از تارهای صوتی بد استفاده می کنند. این نمونه از عادت ها به پرکاری صدا ملقب خواهد شد. این پرکاری عبارتند از : دخالت نیروعضلانی و تلاش جسمی زیاد در دستگاه های تنفس ، صداسازی و طنین.
پرکاری ممتد ممکن است منجر به تغییراتی در بافت تار صدا بشود. مثل ضخیم شدگی فراگیر لبه های درونی تارآواها یا پولیپ آن.
علائم اختلالات صدا در سالمندان :
همانطور که می دانید افراد بالای 60 سال ، سالمند به حساب می آیند. در این بازه زمانی فرد دچار این عارضه می شود. بخصوص اگر بیماری های زمینه ای از قبیل پارکینسون ، ام اس و یا غیره داشته باشند.
به طور مثال افراد سالمندی که دچار بیماری پارکینسون هستند دچار لرزش عضلات حنجره و در نتیجه لرزش صدا را دارند و همچنین افرادی که بیماری ام اس دارند به سبب آسیب رساندن به سیستم عصبی مرکزی فرد دچار سختی در صحبت می شود.
با مشاهده کدام علت ها در افراد سالمند باید به وجود عارضه اختلالات صدا شک داشت؟
عمده تغییرات صدا در سالمندان امری طبیعی نیست و کهولت فرد علت آن نمی باشد. این تغییرات غیر طبیعی می توانند نشانه بیماری خاصی در شخص باشد. نشانه های این بیماری در افراد سالمند عبارتند از :
گرفتگی صدایی که دو هفته بیشتر به طول انجامیده است ، پاک کردن مکرر گلو ، درد در ناحیه گردن در زمان صحبت کردن ، کم آوردن نفس در هنگام حرف زدن ، صدای نفس هایش به گوش برسد در موقع صحبت کردن.
دلایل اختلالات صدا در سالمندها :
التهاب حنجره : شایع ترین علت ایجاد گرفتگی در صدا می باشد. التهاب در این ناحیه موجب تورم در حنجره می شود و صدا گرفته بنظر می آید. التهاب ممکن است حاد یا مزمن باشد. التهاب حاد حنجره عمدتا موقتی است و کمتر از 3 هفته به طول می انجامد. علت های همچون عفونت ها و ویروس ها ، می توانند باعث ایجاد التهاب حاد حنجره گردند. اما در التهاب مزمن حنجره عموما بیش از یک ماه بهبود می یابد و عمده علت به وجود آمدن این نوع از التهاب استعمال دخانیات به حساب می آید.
ریفلاکس معده :
به معنای بازگشت اسید معده به مری می باشد. که در زبان عامیانه و به اصطلاح به این عارضه ترش کردن نیز می گویند. اسید برگشت خورده از معده به تارها و بافت های مری آسیب می رساند.
فلجی تارهای صوتی
اگر عصب تارهای صوتی قطع می شوند و به بیانی ساده تر از کار می افتند در این شرایط یک الی دو تار صوتی دچار آسیب شده و فلج می شوند. این عارضه عموما در افرادی مسن که دچار سکته و یا پارکینسون شده اند بیشتر رایج است. گرفتگی صدا ، شنیده شدن نفس ها در هنگام حرف زدن ، سرفه کردن حین نوشیدن مایعات و همچنین غذا خوردن همگی از علائم فلج شدن تار های صوتی به حساب می آید.
ضایعات خوش خیم تارهای صوتی :
احتمال دارد ضایعاتی بر روی تارهای صوتی به وجود آیند که ماهیت سرطانی ندارند و خوش خیم هستند. این ضایعات عمدتا شامل گره های صوتی ، پولیپ حنجره ، کیست تار صوتی ، اکثرا این ضایعات در محل برخورد هر دو تار صوتی به یکدیگر ایجاد می شوند ، پس باعث ضعیف شدن صدا و گرفتگی آن می شوند و به اصطلاح اختلالات صدا را پدید می آورد.
سرطان حنجره :
رایج ترین علت ایجاد سرطان حنجره ، مصرف دخانیات و نوشیدن الکل است. عموما در سرطان حنجره صدای فرد تغییر پیدا می کند و سرفه های مزمن و طولانی را به دنبال دارند.
خوشبینانه ترین حالت این سرطان به نسبت دیگر سرطان ها قابل درمان بودن آن می باشد ، زیرا به روند درمان پاسخ مثبت می دهد. شایان ذکر است که پس از انجام جراحی سرطان شخص به گفتار درمانی نیازمند است جهت تثبیت نتیجه نهایی جراحی ؛ توسط بهترین متخصص گوش ، حلق و بینی یزد ، تجویز و توصیه می گردد.
بروز و شیوع اختلالات صدا :
با علم بر این دانش می دانیم که علت شیوع و بروز این اختلال در میان افراد متقاضی عمدتا تحت تاثیر جنس ، سن و شغل افراد قرار دارد :
- از لحاظ جنسیت : شیوع در زنان بالغ به نسبت آقایان بالغ بیشتر است ، در کودکان این تناسب برعکس است ، به طور قابل توجهی پسر بچه ها بیشتر از دختر بچه ها در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
- سن : بروز این اختلال در افراد مسن و بزرگسالان عمدتا بیشتر از دیگر رنج های سنی است.
- گروه های شغلی : کارکنان آن دسته از مشاغلی که عمده درصد کارها توسط تارهای صوتی انجام می گیرد بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند این شغل ها عبارتند از : معلمان ، کاربران حرفه صدا و گویندگان ، فروشندگان و خوانندگان درصد بیشتر ابتلایان به اختلالات صدا را تشکیل می دهند.
شایان ذکر است اصطلاح دیسفونیا یک اصطلاح عامیانه است که نشانه های شنیداری و ادراکی را در بر می گیرد. دیسفونیا با تغییر کیفیت صدا ، زیر و بم شدن صدا و بلندی صدا مشخص می گردد. نشانه های دیسفونیا شامل موارد زیر می شود :
- خشن بودن صدا
- نفس آلود بودن صدا
- پر تنش بودن کیفیت صدا
- صدای گرفته
- غیر طبیعی بودن زیر و بم صدا
- تشدید غیر طبیعی
و دیگر نشانه های موجود همگی از علائم دیسفونیای صدا به حساب می آیند. این نشانه ها می توانند جداگانه و یا به صورت ترکیبی از چند یک از علائم بیان شده ظاهر شوند. البته با پیشرفت در روند درمان برخی از این علامت ها از بین خواهند رفت.
ارزیابی نهایی تشخیص بیماری:
تمامی کسانی که دارای اختلالات صدا هستند با روش متناسب در راستای مشکلات و علائم بیمار مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت. هنجار ها بر اساس دسته بندی سن ، جنسیت و شغل افراد در فرایند ارزیابی مورد بررسی قرار می گیرند.
این پروسه شامل :
ساختار و عملکرد دقیق ساختارها اعم از نکات ضعف و قدرت در تولید صدا و ارتباط کلامی و غیر کلامی.
وابسته به شرایط بیمار که از چه نوع داروهایی استفاده می کند و دانستن این امر که آیا بر تارهای صوتی تاثیر گذار است یا خیر.
مراحل ارزیابی بیمار :
- تاریخچه سلامت بیمار
- آگاهی فرد به نسبت درصد اختلالش
- معاینه دهانی
- ارزیابی تنفس
- ارزیابی ابزاری همانند استروبوسکوپی
نتایج ارزیابی :
موجب تشخیص اختلالات صدا شده و توصیف بالینی از ویژگی ها و درصد شدت اختلال و همچنین شناسایی گزینه های متناسب درمان
پیشگیری
همیشه پیشگیری بهتر و آسان تر از درمان بوده و برای اختلالات صدا نیز می تواند این امر صدق کند. در نتیجه بهتر است همیشه دنبال یک راه کار برای جلوگیری از بروز این بیماری باید بود. برای این کار بهتر است که ابتدا یاد بگیریم به چه صورت بایستی صحبت کرد. در شرایطی که این کار را بلد نیستید یا فکر می کنید نیاز به آموزش دارید می توانید از یک درمانگر کمک بگیرید. یکی از روش های مقابله با این بیماری می توان موارد زیر باشد. عبارتند از :
- استفاده از غذاهای کم حجم برای مقابله از پر شدن حجم معده
- عدم استفاده از مواد خوراکی سه الی چهار ساعت بیش ار خواب
- همیشه بهتر است که سر چند درجه از قفسه سینه بالاتر قرار بگیرد.
در چه مواردی باید به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد؟
برای درمان اختلالات صدا بهتر است که با در نظر گرفتن برخی عوامل سریعا به دکتر مراجعه کنید. عبارتند از :
- روزهای متوالی صدای خود را از دست داده باشید.
- اختلال در بلع داشته باشید
- احساس توده ای در گلو
- تاب تحمل درد را نداشته باشید.
- در موقع سرفه های مکرر خون مشاهده کنید.
درمان اختلالات صدا
برخی از اختلالات را می توان با صوت درمانی درمان کرد. سایر اختلالات صوتی با دارو یا جراحی درمان می شود. عمدتا صدا درمانی بعد و یا قبل از جراحی توسط بهترین متخصص گوش و حلق و بینی در یزد تجویز می شود. صدا درمانی شامل یادگیری عادت ها و الگوهای جدید تولید صدا و حذف عادات قدیمی است.
- جراحی
برخی مواقع ممکن است که به تشخیص متخصص گوش و حلق و بینی برای برداشتن گره های طناب صوتی به جراحی نیاز داشته باشید. زیرا عمدتا بسیاری از پولیپ های طناب صوتی برای درمان نیاز است که از عمل استفاده شود. - گفتار درمانی
این روش به عنوان راه کار اصلی برای مدیریت طولانی مدت است. بعد از مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی ، به شما توصیه می کند به یک درمانگر مراجعه کنید که با ارائه برخی تمرینات می تواند برای درمان و بهبود شما موثر ایفا شود. اعم از :- روش های تنفس آرام
- متد هایی برای شل کردن و ریلکس شدن عضله های گلو
- آموزش صدا
دیدگاه خود را بنویسید