افراد به دلایل زیادی دچار اختلالات صدا می شوند. دکتر محمد حسین دادگرنیا ، بهترین متخصص گوش، حلق و بینی یزد در روند تشخیص و درمان اختلالات صوتی نقش مهمی دارد. حنجره از غضروف ، ماهیچه و غشاهای مخاطی تشکیل شده است ، جعبه صدا واقع در بالای نای و پایه زبان قرار گرفته است. تارهای صوتی شما دو نوار انعطاف پذیر از بافت ماهیچه ای هستند که در ورودی نای قرار دارند. صدا زمانی ایجاد می شود که تارهای صوتی شما به لرزه در بیایند. این لرزش ها بر اثر حرکت هوا از طریق حنجره ایجاد می شود. حرکت هوا موجب می گردد تارهای صوتی به هم نزدیک شوند. زمانی این اختلالات به وجود می آیند که تارهای صوتی به اندازه کافی برای تولید صدای واضح ارتعاش نداشته باشند. درمان بستگی به این دارد که چه چیزی باعث اختلال صدا شده است. اگر تارها ملتهب شوند، رشد کنند یا از کار بیافتند به عبارتی یعنی فلج شوند ؛ نمی توانند به درستی کار کنند و ممکن است فرد دچار عارضه اختلال صدا شده باشد.
برخی از اختلالات صدا
- لارنژیت
- دیسفونی تنش عضلانی
- اختلالات صوتی عصبی مانند : دیسفونی اسپاسمودیک
- پولیپ ، کیست بر روی تارهای صوتی
- ضایعات پیش سرطانی
- ضعیف شدن تارهای صوتی
گرفتگی صدا چیست؟
اختلالات صدا یا همان گرفتگی به وضعیتی گفته می شود که تن صدا به نظر خشن و گرفته و تحت فشار است. در این وضعیت تقریبا فرد نفس نفس زنان حرف می زند و میزان بلندی و فرکانس صدا نیز تغییر خواهد کرد. در این وضعیت بهتر است که به متخصص گوش و حلق و بینی در محل سکونت خود مراجعه کنید که بهترین روش درمانی با توجه به وضعیت جسمانی بیمار را انتخاب کرد.
تشخیص اختلال صوتی
برای تشخیص بیماری فوق می بایست به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید که با تمرکز و تجربه بالا قادر باشد با مطرح کردن چند پرسش و معاینات تکنیکال ، وضعیت رخ داده شده را تشخیص داده و بهترین روش درمانی را برای بیمار در نظر گرفت. در ابتدا دکتر اختلالات صدا از فرد مراجعه کننده برخی سوالات را مطرح خواهند کرد، عبارتند از :
آیا در صحبت کردن مشکلی دارید؟ آیا سختی در تلفظ بعضی از صداها یا کلمات رو حس می کنید؟ آیا صدای شما از نظر دیگران ممکنه حجم کم تری داشته باشه یا خشک و خسته به نظر بیاد؟ آیا به صورت مداوم یا تا حدودی مشکلات صوتی وجود دارد و این مشکل باعث ناراحتی شما میشود؟ با دریافت پاسخ ها از سوی بیمار می توان بسیار ساده و مشخص به متخصص گوش و حلق و بینی اعلام داشت که به اختلالات صدا مبتلا شده اید و ایشان با توجه به وضعیت جسمانی شما روش های درمانی مورد نیاز را برای شما در پیش خواهند گرفت.
علاوه بر این سوالات که احتمالا ابتلا به بیماری را افزایش می دهد متخصص اختلالات صدا با استفاده از روش های لارنگوسکوپی ،ﻟﻜﺘﺮوﻣﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺣﻨﺠﺮه‌اي و استروبوسکوپی می تواند بهترین تشخیص را برای فرد بیمار انجام دهد.
عوامل موثر در ایجاد اختلالات صدا کدامند ؟
عوامل بسیاری موجب بروز این نوع اختلالات در شخص خواهند شد این عوامل به صورت زیر شرح داده شده است:
- سال خوردگی : افراد با افزایش سن و روند پیری علائم اختلالات تارهای صوتی را دارند.
- مصرف الکل : نوشیدنی های حاوی الکل موجب تحریک پذیری حنجره و تارهای صوتی می گردد.
- آلرژی : حساسیت های مداوم یکی از علت های عمده زمینه ساز بروز اختلالات صدا هستند.
- استرس و موارد پرخاشگرانه ای که موجب تحریک و انقباض تارهای صوتی می شود ، به مرور تکرار این روند عصبی موجب اختلالات مذکور نیز می گردند.
تعریفی از اختلالات صدا
اختلالات صوتی را به سه گروه تقسیم می کنند : عضوی ، عصبی ، عملکردی. به این معنی که هر اختلال صدا ممکن است یک یا چند علت داشته باشد.
در اختلال صدا با منشاء عضوی ، گرفتگی صدا ممکن است به دلیل مشکل جسمی باشد مثل چسبندگی بین تار آوا ها که از ارتعاش طبیعی آنها جلوگیری می کند. گرفتگی صدا در اختلال صدا با منشاء عصبی که ممکن است به دلیل نا مناسب بودن حرکت تار آوا ها باشد. به عنوان مثال یکی از تار آواها از کار می افتد. یا گرفتگی صوت در اختلال عملکردی ، که ممکن است. بر اثر استفاده زیاد ، ممتد ، نامناسب و بد از تار آواها، آنها کاملا به ارتعاش در نیایند. در ارزیابی و تشخیص این بیماری از سوی دکتر گوش و حلق و بینی یزد ، مثلا در گرفتگی صدا ، باید علت اختلال صوتی را تشخیص داد. با تشخیص علت اختلالات صدا می توان به طور خاص ، برای آن چاره ای اندیشید و گام هایی ضروری برای درمان مشکلات صدا برداشت.
اختلالات با منشاء عضوی
این اختلال با منشاء عضوی ، نتیجه ناهنجاری های اندام های مجاری تنفسی است. شکاف کام نمونه ای از مشکلات اندام ها است. که در آن اتصال غیر طبیعی حفره دهان و بینی منجر به این می شود که صدا در زمان تولید ، بیش از اندازه تو دماغی باشد. نمونه ای از بیماری های مجاری تنفسی ، پاپیلومای ویروسی حنجره است. که در آن کودک و یا بزرگسالان به ورم هایی در حنجره مبتلا می شود. که ممکن است مجاری تنفسی را به مخاطره بیاندازد و مانع از ارتعاش تار آواها بشود.
اختلالات صدا با منشاء عصبی
کنترل عضلانی و عصب دار شدن عضلات تنفسی ، صدا سازی ، طنین و تولید آوا ممکن است ؛ از هنگام تولد ، یا بر اثر آسیب بیماری های دستگاه های عصبی محیطی یا مرکزی ، که در هر رده سنی ممکن است به وجود آید ، صدمه دیده باشند.
اختلالات صدا با منشاء عملکردی
بیشترین درصد عمده ، این اختلالات منشاء عصبی یا عضوی دارند. روش استفاده نادرست از ساز و کار حنجره ، منجر به گرفتگی صدا از نوع کارکردی می شود. افراد مبتلا به عارضه گرفتگی صدا با دلیل عملکردی به شکل های گوناگون صدای نادرست از خود تولید می کنند. برخی از الگوهای دم و بازدم خود را در مواقع حرف زدن با کلمات همسان نمی سازند. این اشخاص تا پایان سخن ، به جای تکرار تنفس ، با همان نفس به صحبت کردن ادامه می دهند. چند واژه آخر را حذف می کنند و گاهی به حنجره فشار می آورند. در سطح تار آواها ، بسیاری از بیماران به علت صحبت کردن با صدای بیش از حد بلند و استراحت ندادن به صدا ، از صدای خود نادرست استفاده می کنند. این احتمال نیز وجود دارد که با فریاد زدن ، سرفه های مکرر، استعمال دخانیات و گلو صاف کردن از تارهای صوتی بد استفاده می کنند. این نمونه از عادت ها به پر کاری صدا ملقب خواهد شد. این پر کاری عبارتند از : دخالت نیرو عضلانی و تلاش جسمی زیاد در دستگاه های تنفس ، صدا سازی و طنین.
پر کاری ممتد ممکن است منجر به تغییراتی در بافت تار صدا بشود. مثل ضخیم شدگی فراگیر لبه های درونی تار آواها یا پولیپ آن.
انواع صدا و اختلالات موجود در آن
شناخت انواع صدا و اختلالات آن در حوزه هایی همچون سخنوری ، صداسازی و فن بیان بسیار با اهمیت می باشد. در این تقسیم بندی به سه نوع صدا اشاره شده است که شامل :
- صدای سینه
- صدای ساخت گلو
- صدای سر یا تو دماغی
اختلالات بلندی صدا
بلندی یکنواخت : صدا در این وضعیت از لحاظ بلندی ، داراری محدودیت های بسیاری است و فرد توانایی بلند کردن صدای خود را بیش از حد معینی ندارد. دلیل این نوع از اختلالات صدا نیز صدمات عصبی و یا ناتوانی عاطفی _ روانی می باشد.
تغییرات بلندی : شخص در این صورت بیش از حد معمول با صدای بلند یا آهسته صحبت می کند که می تواند ناشی از آسیب های عصبی مربوط به صداسازی و اشکالات سیستم تنفسی باشد. البته می توان گفت که زندگی در خانواده های پرجمعیت و یا در کنار افرادی کم شنوا نیز می تواند موجب برخی عادات شود.
اختلالات زیر و بمی صدا
زیر و بمی یکنواخت : اشخاصی که در طول گفتار خود با تغییرات فاحش زیر و بمی صدا و در نهایت خسته کننده بودن گفتارشان مواجه هستند. این وضعیت اغلب در اثر صدمات عصبی و یا ویژگی های روانی و شخصیتی افراد بروز می کند.
زیر و بمی نامناسب : زیر و بمی صدا به تارهای صوتی و همچنین اندازه حنجره افراد بستگی دارد. عدم رشد طبیعی حنجره در اثر مشکلاتی همچون اختلال هورمونی ، عاطفی یا روانی ، باعث ایجاد این نوع از اختلالات صدا می شود. به عنوان مثال برخی زنان صدای بم مردانه و بعضی از آقایان ، صدای بم زنانه را تجربه می کنند.
قطع زیرو بمی : این مورد بیشتر در پسران در حال بلوغ شنیده می شود. در این زمان زیر و بمی صدا در نوجوانان ناگهان تغییر می کند.
علائم اختلالات صدا در سالمندان :
همانطور که می دانید افراد بالای 60 سال ، سالمند به حساب می آیند. در این بازه زمانی فرد دچار این عارضه می شود. بخصوص اگر بیماری های زمینه ای از قبیل پارکینسون ، ام اس و یا غیره داشته باشند.
به طور مثال افراد سالمندی که دچار بیماری پارکینسون هستند دچار لرزش عضلات حنجره و در نتیجه لرزش صدا را دارند و همچنین افرادی که بیماری ام اس دارند به سبب آسیب رساندن به سیستم عصبی مرکزی فرد دچار سختی در صحبت می شود.
با مشاهده کدام علت ها در افراد سالمند باید به وجود عارضه اختلالات صدا شک داشت؟
عمده تغییرات صدا در سالمندان امری طبیعی نیست و کهولت فرد علت آن نمی باشد. این تغییرات غیر طبیعی می توانند نشانه بیماری خاصی در شخص باشد. نشانه های این بیماری در افراد سالمند عبارتند از :
گرفتگی صدایی که دو هفته بیشتر به طول انجامیده است ، پاک کردن مکرر گلو ، درد در ناحیه گردن در زمان صحبت کردن ، کم آوردن نفس در هنگام حرف زدن ، صدای نفس هایش به گوش برسد در موقع صحبت کردن.
دلایل اختلالات صدا در سالمندها
التهاب حنجره : شایع ترین علت ایجاد گرفتگی در صدا می باشد. التهاب در این ناحیه موجب تورم در حنجره می شود و صدا گرفته بنظر می آید. التهاب ممکن است حاد یا مزمن باشد. التهاب حاد حنجره عمدتا موقتی است و کمتر از 3 هفته به طول می انجامد. علت های همچون عفونت ها و ویروس ها ، می توانند باعث ایجاد التهاب حاد حنجره گردند. اما در التهاب مزمن حنجره عموما بیش از یک ماه بهبود می یابد و عمده علت به وجود آمدن این نوع از التهاب استعمال دخانیات به حساب می آید.
ریفلاکس معده :
به معنای بازگشت اسید معده به مری می باشد. که در زبان عامیانه و به اصطلاح به این عارضه ترش کردن نیز می گویند. اسید برگشت خورده از معده به تارها و بافت های مری آسیب می رساند.
فلجی تارهای صوتی
اگر عصب تارهای صوتی قطع می شوند و به بیانی ساده تر از کار می افتند در این شرایط یک الی دو تار صوتی دچار آسیب شده و فلج می شوند. این عارضه عموما در افرادی مسن که دچار سکته و یا پارکینسون شده اند بیشتر رایج است. گرفتگی صدا ، شنیده شدن نفس ها در هنگام حرف زدن ، سرفه کردن حین نوشیدن مایعات و همچنین غذا خوردن همگی از علائم فلج شدن تار های صوتی به حساب می آید.
ضایعات خوش خیم تارهای صوتی
احتمال دارد ضایعاتی بر روی تارهای صوتی به وجود آیند که ماهیت سرطانی ندارند و خوش خیم هستند. این ضایعات عمدتا شامل گره های صوتی ، پولیپ حنجره ، کیست تار صوتی ، اکثرا این ضایعات در محل برخورد هر دو تار صوتی به یکدیگر ایجاد می شوند ، پس باعث ضعیف شدن صدا و گرفتگی آن می شوند و به اصطلاح اختلالات صدا را پدید می آورد.
سرطان حنجره
رایج ترین علت ایجاد سرطان حنجره ، مصرف دخانیات و نوشیدن الکل است. عموما در سرطان حنجره صدای فرد تغییر پیدا می کند و سرفه های مزمن و طولانی را به دنبال دارند.
خوش بینانه ترین حالت این سرطان به نسبت دیگر سرطان ها قابل درمان بودن آن می باشد ، زیرا به روند درمان پاسخ مثبت می دهد. شایان ذکر است که پس از انجام جراحی سرطان شخص به گفتار درمانی نیازمند است جهت تثبیت نتیجه نهایی جراحی ؛ توسط بهترین متخصص گوش ، حلق و بینی یزد ، تجویز و توصیه می گردد.
بروز و شیوع اختلالات صدا :
با علم بر این دانش می دانیم که علت شیوع و بروز این اختلال در میان افراد متقاضی عمدتا تحت تاثیر جنس ، سن و شغل افراد قرار دارد :
- از لحاظ جنسیت : شیوع در زنان بالغ به نسبت آقایان بالغ بیشتر است ، در کودکان این تناسب برعکس است ، به طور قابل توجهی پسر بچه ها بیشتر از دختر بچه ها در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
- سن : بروز این اختلال در افراد مسن و بزرگسالان عمدتا بیشتر از دیگر رنج های سنی است.
- گروه های شغلی : کارکنان آن دسته از مشاغلی که عمده درصد کارها توسط تارهای صوتی انجام می گیرد بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند این شغل ها عبارتند از : معلمان ، کاربران حرفه صدا و گویندگان ، فروشندگان و خوانندگان درصد بیشتر ابتلایان به اختلالات صدا را تشکیل می دهند.
شایان ذکر است اصطلاح دیسفونیا یک اصطلاح عامیانه است که نشانه های شنیداری و ادراکی را در بر می گیرد. دیسفونیا با تغییر کیفیت صدا ، زیر و بم شدن صدا و بلندی صدا مشخص می گردد. نشانه های دیسفونیا شامل موارد زیر می شود :
- خشن بودن صدا
- نفس آلود بودن صدا
- پر تنش بودن کیفیت صدا
- صدای گرفته
- غیر طبیعی بودن زیر و بم صدا
- تشدید غیر طبیعی
و دیگر نشانه های موجود همگی از علائم دیسفونیای صدا به حساب می آیند. این نشانه ها می توانند جداگانه و یا به صورت ترکیبی از چند یک از علائم بیان شده ظاهر شوند. البته با پیشرفت در روند درمان برخی از این علامت ها از بین خواهند رفت.
ارزیابی نهایی تشخیص بیماری:
تمامی کسانی که دارای اختلالات صدا هستند با روش متناسب در راستای مشکلات و علائم بیمار مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت. هنجار ها بر اساس دسته بندی سن ، جنسیت و شغل افراد در فرایند ارزیابی مورد بررسی قرار می گیرند.
این پروسه شامل
ساختار و عملکرد دقیق ساختارها اعم از نکات ضعف و قدرت در تولید صدا و ارتباط کلامی و غیر کلامی.
وابسته به شرایط بیمار که از چه نوع داروهایی استفاده می کند و دانستن این امر که آیا بر تارهای صوتی تاثیر گذار است یا خیر.
مراحل ارزیابی بیمار
- تاریخچه سلامت بیمار
- آگاهی فرد به نسبت درصد اختلالش
- معاینه دهانی
- ارزیابی تنفس
- ارزیابی ابزاری همانند استروبوسکوپی
نتایج ارزیابی
موجب تشخیص اختلالات صدا شده و توصیف بالینی از ویژگی ها و درصد شدت اختلال و همچنین شناسایی گزینه های متناسب درمان
پیشگیری
همیشه پیشگیری بهتر و آسان تر از درمان بوده و برای اختلالات صدا نیز می تواند این امر صدق کند. در نتیجه بهتر است همیشه دنبال یک راه کار برای جلوگیری از بروز این بیماری باید بود. برای این کار بهتر است که ابتدا یاد بگیریم به چه صورت بایستی صحبت کرد. در شرایطی که این کار را بلد نیستید یا فکر می کنید نیاز به آموزش دارید می توانید از یک درمانگر کمک بگیرید. یکی از روش های مقابله با این بیماری می توان موارد زیر باشد. عبارتند از :
- استفاده از غذاهای کم حجم برای مقابله از پر شدن حجم معده
- عدم استفاده از مواد خوراکی سه الی چهار ساعت بیش ار خواب
- همیشه بهتر است که سر چند درجه از قفسه سینه بالاتر قرار بگیرد.
در چه مواردی باید به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد؟
برای درمان اختلالات صدا بهتر است که با در نظر گرفتن برخی عوامل سریعا به دکتر مراجعه کنید. عبارتند از :
- روزهای متوالی صدای خود را از دست داده باشید.
- اختلال در بلع داشته باشید
- احساس توده ای در گلو
- تاب تحمل درد را نداشته باشید.
- در موقع سرفه های مکرر خون مشاهده کنید.
درمان اختلالات صدا
برخی از اختلالات را می توان با صوت درمانی درمان کرد. سایر اختلالات صوتی با دارو یا جراحی درمان می شود. عمدتا صدا درمانی بعد و یا قبل از جراحی توسط بهترین متخصص گوش و حلق و بینی در یزد تجویز می شود. صدا درمانی شامل یادگیری عادت ها و الگوهای جدید تولید صدا و حذف عادات قدیمی است.
- جراحی
برخی مواقع ممکن است که به تشخیص متخصص گوش و حلق و بینی برای برداشتن گره های طناب صوتی به جراحی نیاز داشته باشید. زیرا عمدتا بسیاری از پولیپ های طناب صوتی برای درمان نیاز است که از عمل استفاده شود. - گفتار درمانی
این روش به عنوان راه کار اصلی برای مدیریت طولانی مدت است. بعد از مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی ، به شما توصیه می کند به یک درمانگر مراجعه کنید که با ارائه برخی تمرینات می تواند برای درمان و بهبود شما موثر ایفا شود. اعم از :- روش های تنفس آرام
- متد هایی برای شل کردن و ریلکس شدن عضله های گلو
- آموزش صدا
دیدگاه خود را بنویسید